Het project Focus op Daken is ontstaan vanuit de behoefte aan gestroomlijnde informatie en een grotere erkenning voor het ontwerpen van multifunctionele daken. Dit complexe proces vraagt betrokkenheid van diverse partijen, zoals bouw, installatietechniek en groenvoorziening. Bij TVVL beschikken we over uitgebreide kennis van gebouwgebonden technieken. Hoe kunnen we deze expertise integreren met de lopende ontwikkelingen op het gebied van klimaatadaptatie en natuurinclusief bouwen? En kunnen we daarmee de waarde van multifunctionele daken beter tot uitdrukking laten komen?

Multifunctionele daken als katalysator voor een duurzaam gebouwde omgeving
Er verandert veel in de wereld van gebouwtechniek: ontwikkelingen op het gebied van biodiverse groene gevels en daken, combinatie met  zon PV en andere energiemaatregelen en hemel- en grijswateropvang en hergebruik. Ruimte op daken moet opnieuw worden verdeeld. En om alle gewenste functies mogelijk te maken moet er ook gekeken worden naar gestapelde systemen.  Hierdoor ontstaan in gebouwen nieuwe energie-, waterstromen en opslag- en behandelingssystemen.

Gebouwtechniek moet in de klimaatadaptieve, watersensitieve, natuurinclusieve en natuurlijk energie efficiënte ontwikkeling van de gebouwde omgeving geen remmende factor zijn, maar juist een facilitator, medeontwikkelaar en versneller. Toekomstige dakfuncties dienen goed ontworpen en gebouwd te worden,  inclusief de toepassing van meet- en regeltechniek.

Wageningen Environmental Research (WENR) heeft samen met TVVL bestaande kennis op het raakvlak van de genoemde thema’s en de installatietechniek verzameld en in het rapport ‘Multifunctionele Vegetatiedaken’ overzichtelijk ontsloten voor specialisten die klimaatadaptieve installatietechniek ontwerpen, bouwen en beheren.  We zoomen specifiek in op het onderdeel multifunctionele daken.

Rapport Multifunctionele vegetatiedaken

• Rapportage
• Verslag werksessie 12-11-2024

Voor dit onderzoek zijn de volgende stappen doorlopen.

• WENR startte met het verzamelen, inventariseren en categoriseren van beschikbare data van verschillende typen vegetatie- dan wel vegetatie+ energie daken. Hiervoor zijn Nederlandse en internationale wetenschappelijke en online bronnen geraadpleegd, als ook product specifieke informatie die bij producenten beschikbaar is. Er is data verzameld over o.a.:
  • Gewichtsbelasting
  • Waterretentiecapaciteit
  • Biodiversiteitswaarde
  • Opbouwhoogten
  • Investeringskosten-indicatie
  • Isolatiewaarde
  • Luchtzuivering
• In de datacompilatie worden ook specifiek de kennishiaten benoemd, inclusief een korte omschrijving of en hoe onderzoek dat hiaat zou kunnen vullen.
• Vanuit TVVL zijn diverse experts betrokken geweest bij het onderzoek, zowel leden als niet-leden van TVVL.
•  De resultaten zijn opgeleverd  aan de community Blauw Groen  Bewust Bouwen van TVVL in augustus 2024.

• Algemeen
• Verslag werksessie 12-11-2024

Op dinsdag 12 november 2024 vond de werksessie Blauw Groen Bewust Bouwen plaats, waar deelnemers werden uitgedaagd om na te denken over het toepassen van kansrijke natuurlijke installatieconcepten.  Jan-Fokko Haan en Roelant van der Putten, één van de initiatiefnemers binnen de Community Blauw Groen Bewust Bouwen en ook verbonden aan de TVVL expertgroep Klimaattechniek, benadrukten in hun aftrap dat er veel werk te doen is om technologieën verder te ontwikkelen en te implementeren in de sector. TVVL draagt hieraan bij door het organiseren van kennissessies en uitrollen van projecten rondom Focus op Daken en Natuurlijke Installatieconcepten. 

Voordat het programma startte, werden deelnemers bij binnenkomst uitgedaagd om op de verschillende werkstations hun vragen en ideeën op te schrijven over de toegepaste natuurinstallatieconcepten en het onlangs verschenen rapport Multifunctionele Vegetatiedaken: Kengetallen en relevante normen voor installatie engineering en – techniek.   

Het programma bood ruimte voor 3 inspirerende presentaties. Zo besprak Joris Voeten, Wageningen Environmental Research, de classificatie van blauwgroene daken en de noodzaak voor gestandaardiseerde detailtekeningen om deze dakconcepten beter in de markt te kunnen zetten. Het rapport Multifunctionele Vegetatiedaken: Kengetallen en relevante normen voor installatie engineering en – techniek, wat onlangs gepubliceerd is, is een eerste stap.  

Aldo Vos, architect en eigenaar van Broekbakema Architecten, benadrukte het belang van samenwerking tussen architecten en installateurs, en hoe natuurlijke elementen een grotere rol zouden moeten spelen in het ontwerp van gebouwen.  

Peter van den Engel, als onderzoeker werkzaam bij TU Delft, presenteerde de top 5 succesfactoren en leerpunten uit het Co-Creation Centre project op de Green Village in Delft, en richtte zich daarbij ook op de energieprestaties van dit gebouw. Hij benadrukte onder andere het belang van te openen ramen en intelligente buitenzonwering. 

Na de presentaties werden de deelnemers weer teruggebracht naar de werkstations. Er werd vastgesteld dat de technische uitdagingen niet zozeer liggen in de technologie zelf, maar in de bereidheid van opdrachtgever en klanten om bepaalde keuzes te maken. Zo werd het belang van het tastbaar maken van duurzaamheidsvoordelen en het verminderen van de complexiteit van eisen besproken. Op de verschillende werkstations troffen ontwerpers, opdrachtgevers, installateurs en leveranciers elkaar, en dat leverde interessante discussies op.   

Concrete acties werden voorgesteld, waaronder de ontwikkeling van gestandaardiseerde richtlijnen voor blauwgroene daken, een verkenning van de haalbaarheid op renovatiedaken, ontwikkeling van een aangepast programma van eisen waar flexibele normen thuishoren voor toepassing van natuurlijke installaties. Niet alleen de acties werden benoemd, er werd tegelijkertijd draagvlak opgehaald bij de deelnemers. De werksessie sloot af met de ambitie om duurzame concepten niet alleen technisch haalbaar te maken, maar ook commercieel en beleidsmatig te verankeren. 

De Community Blauw Groen Bewust Bouwen is blij met deze waardevolle opbrengsten en initieert een vervolg in 2025. 

• Algemeen
• Rapportage