DE AANLEIDING
Grondstoffen zijn eindig, omdat wij op een planeet leven met een eindige hoeveelheid grondstoffen. Om niet eindig te zijn in wat wij produceren of in de toekomst wordt geïnstalleerd, moeten materiaalstromen gesloten worden (circulair economie). Vanuit de markt is er al veel aandacht voor circulaire bouwmaterialen, maar over circulaire gebouwinstallaties is nog weinig bekend. Dit ondanks dat bij een gemiddeld nieuwbouw project het materiaalgebruik voor gebouwinstallaties circa 20-30% is, en dit alleen maar toe zal nemen hoe meer gebouwen richting energieneutraal gaan.

In het kader van circulaire bouwen heeft de TVVL Community Circulaire Installaties een strategie ontwikkeld waarmee circulaire gebouwinstallaties ontworpen kunnen worden (vergelijkbaar met de trias energetica). Gebouwen zullen de komende jaren véél comfortabeler, veiliger én energiezuiniger moeten worden. Om dit te realiseren krijgen gebouwinstallaties steeds meer een leidende rol in de bouwsector.

CIRCULARITEITSSCHIJF
Na een reeks van 3 sessies is de strategie neergezet, waarmee circulaire gebouwinstallaties ontworpen kunnen worden. Het eindproduct is een praktisch stappenmodel (zoals een trias energetica) dat experts helpt met het stellen van de juiste vragen en op zoek te gaan naar oplossingen. De strategie werd door de markt positief ontvangen, mede omdat dit structuur gaat bieden om tot een antwoord te komen.

Tijdens de TVVL Techniekdag 2019 is een visuele uitwerking van deze strategie overhandigd aan keynote spreker Thomas Rau. Donderdag 13 februari 2020 volgde er uitleg over de toepassing van de visuele uitwerking van de strategie: Circulariteitschijf.  Tijdens deze workshop zijn de deelnemers aan de slag gegaan met een case. Hierbij moest een kantoor worden uitgebreid en de bestaande elementen zoals de verwarming en luchtbehandeling zoveel mogelijk duurzaam worden ingezet. Mede door het gebruik van de tool kwamen zaken als ombouwen van radiatoren, toepassing van zonwering en het bouwen van een atrium naar voren. Bij de wrap up liet Esther Gerritsen weten: “De tool helpt je omdat het je terugbrengt naar de basis”. Daarnaast kwam naar voren dat er in de toekomst een interessante spanning zal ontstaan tussen duurzaamheid en energietransitie.

De circulariteitsschijf is een schijf die bij het ontwerpen van installaties structuur geeft aan het circulaire denkproces. Er worden 3 stappen onderscheiden. In de eerste stap (blauwe schijf) wordt gekeken naar de levensfase van het gebouw of complex. In de 2e stap (groene schijf) wordt gekeken naar het reduceren van de milieu impact van materiaalgebruik. In de 3e stap wordt gekeken naar de circulaire potentie van gebruikte grondstoffen of componenten voor de toekomst.

DOWNLOAD DE BOUWPLAAT & MAAK JE EIGEN CIRCULARITEITSSCHIJF

Stap 1 – Blauwe cirkel
Doorloop de stappen van de ontwerptool voor iedere fase van je project zoals aangegeven in de blauwe cirkel (ontwerp, exploitatie etc.) om een circulaire gebouwinstallatie te ontwerpen.

Stap 2 – Groene cirkel
Overweeg het materiaalgebruik van de installaties:
RETHINK Is het installatieonderdeel echt nodig? Kun je het weglaten of er minder van inzetten?
RE-USE Kun je er een gebruikt product voor inzetten?
RE-MANUFACTURE Kun je een gereviseerd product voor gebruiken?
RE-USE Kun je een product inzetten dat bestaat uit gerecyclede materialen?

Stap 3 – Oranje cirkel
Maximaliseer de potentie voor circulair gebruik van de materialen in de toekomst. Op basis van 8 parameters bepaal je onder andere of het ontwerp of product aanpasbaar, herindeelbaar of onderhoudbaar is.

Download het materiaal van de eerste sessie:
Hand-out inleiding
Hand out Theo Boer
Hand out Menno Schokker
Verslag eerste ontwikkelsessie

Download hier het materiaal van de tweede sessie:
hand-out presentatie
concept ontwerpstrategie
casus
verslag 2e ontwikkelsessie

Download het materiaal van de derde sessie
Presentatie 3e Ontwikkelsessie
Circulaire producten

Download het materiaal van de vierde (workshop-) sessie
Ontwerpstrategie circulaire installaties
Plenaire terugkoppeling
TVVL Community Circulaire Installaties

Partners