Download dan direct de PDF of lees eerst het beknopte overzicht.
Monitoringtechnologie kan kwetsbare mensen ondersteunen in de mogelijkheid om (langer) thuis te blijven wonen. Maar diezelfde technologie kan ook hun onmacht in zorgrelaties versterken. Het hangt ervan af hoe je technologie gebruikt, wordt vaak gezegd. Toch is die zienswijze problematisch. Technologie is geen neutraal instrument. Ook de omgekeerde opvatting, dat technologie praktijken bepaalt volgens haar eigen logica, is niet juist. Dit artikel stelt een alternatief perspectief voor dat technologie opvat als een bemiddeling van zorg. Het inzetten van technologie benvloedt hoe zorg wordt verleend en hoe zorgrelaties vorm krijgen. In dat proces zijn technologie en menselijke gebruikers actieve partners. Monitoring technologie vereist, zowel in het ontwerp als in de installatie en implementatie, kritische aandacht in haar betekenis voor zorgrelaties.
Momenteel vinden zowel in Nederland als Vlaanderen op ruime schaal experimenten plaats met de toepassing van monitoringtechnologie in de thuiszorg. Er bestaan verschillende systemen, zoals Tunstalls ADLife, het Amerikaanse QuietCare en het van oorsprong Franse Salveo [1]. Ook is er een aantal systemen in ontwikkeling [2]. Monitoring van het leefpatroon van kwetsbare, vooral oudere, mensen moet het mogelijk maken dat zij langer thuis kunnen blijven wonen. In de gezondheidszorg wordt, vooral op het niveau van management en zorgverzekering, verwacht dat deze technologie kan helpen om de organisatorische en budgettaire uitdagingen op te vangen die het gevolg zijn van de gelijktijdige vergrijzing en ontgroening van de samenleving.Zorgverlenenden en clinten van de thuiszorg koesteren meer argwaan tegenover deze technologie, die gepaard gaat met een aanzienlijke inbreuk op de privacy. Verzorgenden vrezen bovendien dat warme zorg wordt vervangen door kille technologische observatie. Die bezorgdheden zijn deels terecht, deels niet. Op basis van praktijkonderzoek komt in dit artikel aan de orde hoe monitoring gepaard gaat met veranderingen in bestaande zorgrelaties en welke vragen deze technologie in de praktijk oproept. Daartoe wordt een model gentroduceerd waarin technologie wordt opgevat als een actieve partner in zorghandelingen. Maar eerst is er aandacht voor twee veel voorkomende misverstanden die het dagelijks spraakgebruik over technologie beheersen en een helder zicht op de relatie tussen menselijke en technologische activiteit verhinderen.Technologie zelf is geen vast gegeven in zorg, hoezeer deze ook als actieve partner optreedt. Gebruikers geven technologie mede vorm en voordat technologie de zorgpraktijk betreedt, is deze opgenomen in processen van ontwerp, marketting, installatie en installatieadvies. In die processen worden vormen van gebruik voorzien en in de technologie ingeschreven, terwijl andere mogelijkheden niet worden geanticipeerd. Actieve terugkoppeling tussen ontwerp en installatie enerzijds en zorgpraktijk anderzijds . met name vanaf de werkvloer . is nodig om te leiden tot zorgtechnologie die zorgrelaties ondersteunt en gebaseerd is op respect voor de verschillende eindgebruikers.
Auteur(s): Dr. I. (Ike) Kamphof, Filosofe, Universiteit Maastricht