Download dan direct de PDF of lees eerst het beknopte overzicht.
Voor het TVVL jaarthema 2023 is gekozen voor het thema "Klimaatverandering & Data"; een uiterst actueel thema. TVVL zal gedurende het komende jaar ingaan op wat de rol van data is bij het verzamelen, analyseren en toepassen van data voor de installatiebranche in de breedste zin. Doelen daarbij zijn zowel om de klimaatverandering te vertragen ( energietransitie en verduurzamen) als om beter weerbaar te zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering (klimaatadaptatie). Met dit artikel willen we een vooruitblik geven op wat er dit jaar bij TVVL -en in het bijzonder in het TVVL Magazine- is te verwachten, maar ook welke ontwikkelingen op de langere termijn noodzakelijk zijn voor onze sector. Welk onderzoek is daarbij nodig, wat loopt er al, wat zijn de risico's, hoe kan de installatiesector daarin participeren? In elk van de vijf volgende magazines dit jaar zult u een bijdrage aantreffen waarin steeds een ander aspect van klimaatverandering & data zal worden besproken.
Belang van data
Meten is weten. Het verzamelen en gebruiken van data is een onmisbaar element bij het vaststellen van tendensen in klimaatverandering, bij verduurzamen en bij de vele onderzoeksinitiatieven die daarvoor lopen. We gebruiken sensoren om data te verzamelen, met computers rekenen we eraan en optimaliseren we deze. Het resultaat gebruiken we om systemen mee aan te sturen. Juist bij duurzaamheidsinnovaties zijn in korte tijd veel nieuwe ontwikkelingen, separaat of in samenhang, in gang gezet. In de bouw, bijvoorbeeld, hebben het gebruik van andere materialen, lokale energieopwekking, slimme besturingen, andere isolatiemethoden en andere ontwerpprincipes allemaal een zekere invloed op elkaar. Het aantal variabelen is te groot om daar eenduidig zicht op te houden. Het beheren en verwerken van grote hoeveelheden data, het rekenen eraan maar ook het beveiligen ervan, is een belangrijke aanjager van het verduurzamen van ons energiesysteem. Klimaatverandering en data vormt dan ook het hoofdthema van TVVL Magazine in het jaar 2023.
Digitalisering ten behoeve van energiebesparing: de gebruikskant
De toenemende druk op het sterk reduceren van C02-emissies betekent dat we, naast het sterk beperken van ons energiegebruik, vooral slimmer met schaarse, duurzame energie om moet moeten gaan. Het verslepen van energie moet daarbij tot een minimum worden teruggebracht: het zo lokaal mogelijk oplossen van knelpunten en delen van resources op gebouw-en gebouwcluster-niveau is daarbij de uitdaging. Slimme energiemeters en thermostaten, bijvoorbeeld, dragen al wel bij aan bewustwording van ons energieverbruik, maar dragen niet persé bij aan verlaging van het verbruik. Door de inzet van digitale technieken in de besturingen van energiesystemen, eventueel in combinatie met kunstmatige intelligentie, is nog veel winst te behalen. Die verslimming is bijvoorbeeld mogelijk én noodzakelijk omdat de beschikbaarheid van duurzame energie afhankelijk is van zon en wind, en dus soms voorhanden wanneer we het niet nodig hebben, en oms ook onvoldoende beschikbaar. Opslag is vaak maar beperkt mogelijk. Slimme regelsystemen kunnen hier dan helpen om, ook op gebouwniveau, de juiste beslissingen te nemen: moet ik de elektrische warmtepomp aanzetten (en wanneer dan) of moet ik de brandstofcel aanzetten? Kan de elektrische auto nu opgeladen worden, of beter later? Kan ik de accu van mijn E-Vehicle tijdelijk inzetten om een lokaal elektriciteitstekort op te lossen?
Maar je moet ook op een hoger, wijkniveau, denken: verslimming op het gebied van gebouwclusters: verbruikt een gebouw op een zeker moment minder energie dan dat het opwekt, maar is dat bij een naastgelegen gebouw precies andersom? Als je deze gebouwen kan koppelen, dan hoeft de energie niet verloren te gaan. Daarvoor moet je een slim regelsysteem gebruiken dat over gebouwgrenzen heen kijkt. Dat kan ook een straat zijn, of een hele wijk. Bij de "verslimming" van gebouwen is het mogelijk het gehele energiemanagement aan het besturingssysteem over te laten. Maar uiteindelijk willen de eindgebruikers ook voldoende flexibiliteit houden om instellingen naar behoefte aan te passen: er moet een goede balans zijn tussen autonomie van het systeem, en de uiteindelijke keuzevrijheid van de gebouwbeheerder of bewoner.
Auteurs: Ir. M. (Marjan) Kreijns [1], lr A. (Arnoud) van der Zee [2], Drs lr P.M.D. (Martijn) Kruijsse [3]
1. (directeur van The Green Village, onderdeel van TU Delft)
2. (Programmamanager Energietransitie van The Green Village)
3. (Lectoraat Energy in Transition (EiT) aan de Haagse Hogeschool)